مرمت نسخه خطی وندیداد

معصومه سادات هاشمی، مسئول پروژه مرمت نسخه خطی وندیداد در این باره گفت: نسخه وندیداد متعلق به اواخر صفوی و اوایل قاجار است؛ البته هیچ تاریخ و نشان مشخصی در کتاب موجود نیست و به گفته صاحب آن متعلق به این دوره است. این کتاب در یزد و متعلق به موبدان زرتشتی آنجا بوده که متاسفانه چند دست بین دلالان کتاب جابجا شده و آسیب دیده و در آخر توسط فردی در یزد نگهداری می‌شده است.

وی افزود: دکتر سالومه غلامی، استاد زبان‌های باستانی دانشگاه گوته فرانکفورت که روی زبان دین دبیره و اوستا پژوهش می‌کند، این کتاب را به صورت امانت از مالک گرفت و برای مرمت در اختیار کارگاه مرمت دانشگاه باهنر قرار داد تا پس از تکمیل مرمت، بتواند تحقیقات خود را روی این کتاب ادامه دهد.

او با اشاره به آسیب‌هایی که این نسخه خطی دیده است، توضیح داد: این نسخه آسیب زیادی دیده است که شامل آسیب‌های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی است، پارگی، خورده شدن توسط موریانه، پیچیده شدن عطف، قرارگیری در شرایط نامناسب و اسیدیته شدن کاغذ آن است به طوریکه ph آن به حدود ۳ و ۴ رسیده که منجر به ترد شدن و شکنندگی برگه‌ها شده است. همچنین جلد این نسخه نیز موجود نیست و فقط برگ‌های آن باقی مانده است.

این نسخه وندیداد ۲۰۰ صفحه دارد، کاتب آن نامعلوم و کاغذش دست ساز و نخودی رنگ است که به دلیل آسیب تغییر رنگ داشته است. هاشمی در این باره گفت: با توجه به بررسی‌های اولیه مشخص است که تعداد صفحات این نسخه بیشتر از این تعداد بوده است، چرا که در زمان باز شدن عطف، فقط قسمتی از عطف تعداد زیادی برگه وجود داشت و مابقی آن مفقود شده بود. مرمت آن با توجه به تعداد صفحه، میزان آسیب و وسعت زیاد بخش‌های مفقود شده حدود دو سال طول می‌کشد که هم اکنون در نیمه راه مرمت آن هستم.

هاشمی با اشاره به تحریم و گران شدن مواد اولیه مرمت توضیح داد: این کتاب به دلیل آسیب زیادی که دارد، مواد و تیشو و کاغذ پرکننده زیادی را مصرف می‌کند و به دلیل گران شدن با مشکلاتی مواجه هستم که هم اکنون از مواد موجود استفاده می‌کنم اما برای ادامه کار مجبور به سفارش مجدد مواد هستم.

دانشگاه باهنر کرمان و دانشگاه گوته فرانکفورت تفاهمنامه همکاری و تبادل دانشجو دارند و این مرمت نیز جزوی از این تفاهمنامه به شمار می‌رود.

وندیداد تنها نسک اوستایی دوره ساسانی است که به طور کامل به دست ما رسیده است و در مجموعه اوستا نوزدهمین نسک بوده و بیشتر از جنبه تاریخی و ادبیاتی مورد توجه است تا جنبه دینی و آیینی. به گفته پژوهشگران دین زرتشتی امروزه هیچ‌ یک از زرتشتیان یا ایرانیان چه در ایران و چه در بیرون از ایران قوانین وندیداد را اجرا نمی‌کنند؛ چراکه قانون و فرامین شهرنشینی و دادگری در هر دوره براساس زمان و مکان و حغرافیا تغییرپذیر است و هیچگاه ثابت نمی‌ماند. پس از دو روی ما می‌توانیم به وندیداد و ارزش‌های آن بپردازیم؛ یکی کهن بودن این سروده‌ها و قوانین که جایگاه فرهنگی و تمدن و دانش ایرانیان را در دوران باستان بازگو می‌کند و دوم اینکه وندیداد به دبیره اوستایی نگاشته شده است و از این نسخه‌ای سترگ و ارزشمند است.